Świąteczne zwyczaje Skandynawów są tak bogate, że ich pełny przegląd zająłby kilka tysięcy stron. Wobec czego w tym artykule skupimy się na bożonarodzeniowym pieczywie i ciastach pieczonych w krajach tego regionu, poznacie także ciekawostki związane ze świętami Bożego Narodzenia.

W Skandynawii początek Adwentu, podobnie jak w Polsce, symbolizuje wieniec. Ten tradycyjny wykonany jest z gałązek świerkowych, przystrojonych czerwonymi owocami, szyszkami, czterema białymi świecami i czerwonymi wstążkami. Pod koniec Adwentu jest on zawieszany na drzwiach wejściowych lub w miejscu, gdzie jada się posiłki. W Finlandii wieczór przed pierwszą niedzielą Adwentu nazywany jest „małym Bożym Narodzeniem” – ubiera się wtedy choinkę i kosztuje świąteczne potrawy.

13 grudnia obchodzony jest dzień św. Łucji. Wówczas wcześnie rano dzieci przygotowują rodzicom kawę i pierniczki i podają im do łóżka. Są to szafranowe wypieki, zwane lussebullar. W Szwecji, podobnie jak w Finlandii, najstarszym symbolem bożonarodzeniowym jest koziołek wykonany ze słomy. Dawniej to on stukał do drzwi i zostawiał prezenty. Finowie w Wigilię jeszcze przed południem odwiedzają saunę, by wieczorem odświeżeni i w dobrym nastroju spędzać czas z rodziną oraz znajomymi. Okres okołoświąteczny obfituje w różnorodne jarmarki. W Danii najbardziej widowiskowe są atrakcje „Kopenhag”, w tym magiczna atmosfera parku Tivoli i nabrzeża Nyhav, zaś w Norwegii najpopularniejszy jarmark bożonarodzeniowy odbywa się przed ratuszem i w muzeum kultury narodowej Nors Folkemuseum w Oslo. Ciekawą tradycję ma Bergen, w czasie Adwentu powstaje tam największe miasto wykonane w całości z piernika. Co roku w jego budowę angażują się szkoły, firmy i tysiące ludzi.

Podczas Wigilii na stołach Skandynawów pojawia się wiele dań i smakołyków. Żywa jest tradycja spożywania specjalnego puddingu, w którym ukryty jest migdał. Jego znalazca może liczyć na pomyślność w nadchodzącym roku. Piecze się oczywiście pierniczki, zwłaszcza tradycyjne pepparkakor. W wielu domach przestrzega się zasady, że podczas uroczystej Wigilii powinno być co najmniej siedem rodzajów słodkich typowo świątecznych ciasteczek! Do posiłku podaje się z kolei piwo lub wódkę aquavit, a najmłodsi piją specjalny słodki gazowany napój – julebrus. Jednym z najpopularniejszych podawanych w czasie świąt jest Kransekake – piętrowe ciasto składające się z migdałowych wypiekanych krążków, chrupiących z wierzchu, a ciągnących i wilgotnych w środku. W Norwegii podczas zimowych wieczorów na stole często gości też chlebek – julebrod, tj. drożdżowy wypiek pełen rodzynek, doprawiony kardamonem, do którego tradycyjnie pije się glogg – grzane wino.

Henryk Piesiewicz

Islandzkie ciasto na Boże Narodzenie
(Przepis na 16 ciastek)

Masło 300 g
Cukier puder 300 g
Jaja 2 szt.
Mąka 500 g
Soda 40 g
Cukier waniliowy 20 g
Mleko 300 ml
Rodzynki 100 g
Siekana czekolada 100 g

Ubić masło z cukrem pudrem, następnie zredukować obroty i dodać jaja. Osobno wymieszać mąkę pszenną o słabym glutenie, sodę, cukier waniliowy. Składniki przesiać do ubitej masy znajdującej się dzieży. Dolać mleko, dodać rodzynki i czekoladę. Dobrze wymieszać. Nasmarować dwie formy do ciasta o wymiarach 23x13x8 cm. Ciasto piec w 175°C przez około 45 min. Po wyjęciu z pieca pozostawić w spokoju przez około 30 min, następnie wyjąć z formy i położyć na kratę do dalszego wystygnięcia.

Norweski chleb na Boże Narodzenie
(Przepis na 10 bochenków)

Masło 1500 g
Mleko 500 ml
Drożdże 500 g
Mąka 6500 g
Cukier puder 1400 g
Sól 50 g
Kardamon 100 g
Suche winogrona 1500 g

W garnku roztopić masło, dolać mleko i podogrzać do 37^oC. Następnie dorzucić drożdże i rozbełtać. Przelać masę do misy miesiarki, dodając wysokoglutenową mąkę, cukier puder, sól i rozdrobniony kardamon. Miesić na wolnych obrotach do uzyskania gładkiego ciasta, odklejającego się od ścian dzieży. Przykryć płótnem i pozwolić mu fermentować przez pół godziny (do podwojenia objętości). Po tym czasie przerzucić ciasto na blat stołu, dodać suchych winogron lub innych suszonych owoców i ręcznie wygnieść. Podzielić ciasto na dziesięć części i wprowadzić do dziesięciu form wyłożonych papierem pergaminowym. Przykryć płótnem, pozwolić fermentować przez 20 min do podwojenia objętości. Powierzchnie bochenków posmarować rozbełtaną masą jajeczną i wprowadzić formy do pieca nagrzanego do 175^oC. Piec przez około 35 min.