Oprócz urlopu wypoczynkowego przysługują także inne zwolnienia od pracy powiązane z sytuacją rodzinną lub z innymi okolicznościami czy zdarzeniami, za które pracownik otrzymuje wynagrodzenie. Każdy rodzaj zwolnienia może być udzielony tylko na czas pracy pracownika wynikający z obowiązującego go rozkładu czasu pracy.
Podobne artykuły
Zwolnienie od pracy związane z macierzyństwem
Wiele zwolnień od pracy przewidzianych w Kodeksie pracy związana jest z realizacją muprawnień rodzicielskich. Można do nich zaliczyć:
- zwolnienie od pracy na 2 dni w ciągu roku kalendarzowego w razie wychowywania dziecka w wieku do 14 lat.
Zwolnienie to jest udzielane dla dwójki rodziców, którzy mogą dzielić się tym urlopem. Urlop jest udzielany w ustawowym limicie, bez znaczenia na liczbę posiadanych dzieci. Opieka na dziecko nie zależy również od wymiaru czasu pracy w dniu wykorzystywania zwolnienia. Niewykorzystane w roku kalendarzowym zwolnienie przeznaczone na opiekę nad dzieckiem nie „przechodzi” na rok następny, tylko wygasa z końcem roku. Pracownik będzie mógł zdecydować, czy chce korzystać z takiego zwolnienia w dniach czy godzinach.
- zwolnienie od pracy ciężarnej pracownicy na zlecone jej przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli nie mogą być one wykonane po godzinach pracy.
Urlop okolicznościowy
Urlop okolicznościowy przysługuje pracownikowi w określonych sytuacjach życiowych. Pracownik nie musi korzystać z prawa do urlopu od razu w dniu danego wydarzenia, czyli np. w dniu ślubu lub pogrzebu. Ważne jest, aby czas ten był powiązany z danym wydarzeniem, np. z przygotowaniami do ślubu czy załatwieniem formalności w urzędzie stanu cywilnego. Nie ma konieczności wykorzystywania dni urlopowych dzień po dniu, mogą być udzielane osobno. Jeżeli pracodawca tego zażąda, pracownik jest zobowiązany dostarczyć mu dokument uprawniający do zwolnienia okolicznościowego.
2 dni
ślub pracownika, narodziny dziecka
pracownika, śmierć małżonka, dziecka,
matki, ojca, macochy, ojczyma pracownika
1 dzień
ślub dziecka pracownika, śmierć brata,
siostry, dziadka, babki, teścia, teściowej
oraz innej osoby pozostającej na
utrzymaniu lub pod bezpośrednią opieką
pracownika
Dni wolne na poszukiwanie pracy
W przypadku złożenia wypowiedzenia pracownikowi lub wręczenia wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy, którego nie przyjął pracownik, należą mu się dni wolne na poszukiwanie pracy. Z dodatkowych dni nie może natomiast skorzystać zatrudniony, który sam dokonał wypowiedzenia albo umowę z nim rozwiązano za porozumieniem stron.
Liczba dni płatnego zwolnienia zależy od długości okresu wypowiedzenia. W przypadku dwutygodniowego i miesięcznego wypowiedzenia, pracownikowi przysługują wolne 2 dni robocze, a przy wypowiedzeniu trzymiesięcznym - 3 dni wolne. Zwolnienia wymienione w artykule są udzielane na wniosek pracownika, więc jeżeli sam nie zgłosi on chęci korzystania z danego typu wolnego, pracodawca nie ma obowiązku udzielania wolnego. Pracodawca po otrzymaniu wniosku ma obowiązek udzielić pracownikowi płatnego zwolnienia. Należy pamiętać, że pracodawca nie może udzielić pracownikowi wolnego z własnej inicjatywy.
Oddawanie krwi
Pracodawca musi także zwolnić od obowiązków pracownika na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi. Pracownikowi wolne należy się również na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy. Oddawanie krwi może powodować zwolnienie z całego dnia pracy lub tylko z jego części. Wymiar czasu wolnego zależy od uznania samej stacji, wyrażonego na piśmie. Z punktu widzenia prawa pracy nie ma ograniczeń co do liczby dodatkowych dni wolnych w roku za oddanie krwi.
Zasady naliczania wynagrodzenia
Podczas wymienionych zwolnień od pracy, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Do jego obliczenia stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop.
Przy czym składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej, tzw. zmienne, oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy. W celu ustalenia wynagrodzenia za czas wspomnianego zwolnienia należy określić podstawę tego wynagrodzenia według zasad urlopowych, z uwzględnieniem różnicy dotyczącej składników w wysokości przeciętnej. Tak ustaloną podstawę wymiaru należy podzielić przez liczbę godzin, w czasie których pracownik wykonywał pracę w okresie, z którego została ona ustalona, czyli z bieżącego miesiąca. Otrzymane wynagrodzenie za jedną godzinę pracy należy pomnożyć przez liczbę godzin, jakie pracownik powinien przepracować, gdyby nie korzystał ze zwolnienia od pracy.
Andrzej Lazarowicz, ekspert prawa gospodarczego wfirma.pl
