Mistrz Branży - interaktywny portal dla piekarzy, cukierników, lodziarzy.

Umowa o dożywocie – zabezpieczenie do końca życia (Notariusze dla Mistrza Branży)

dodano , Redakcja PS

Godna emerytura to nie tylko bezpieczeństwo finansowe, ale też odpowiednia opieka. Myśląc o swojej przyszłości, warto zwrócić uwagę na jedną z możliwości przekazania majątku swoim bliskim z jednoczesnym zabezpieczeniem się do końca życia. Przekazywanie nieruchomości w zamian za dożywotnie utrzymanie...

Stronami umowy o dożywocie są: zbywca (uprawniony z tytułu umowy o dożywocie) oraz nabywca (zobowiązany z tytułu umowy o dożywocie). Zbywcą nieruchomości może być wyłącznie osoba fizyczna. Wynika to nie tylko z funkcji zabezpieczającej dla konkretnej osoby, jaką ma spełniać ta umowa, ale także z brzmienia przepisów wskazujących na obowiązek przyjęcia zbywcy jako domownika. Osoba prawna (np. spółka kapitałowa, stowarzyszenie, fundacja) nie może występować w charakterze domownika. Natomiast nabywcą nieruchomości w tym przypadku może być nie tylko osoba fizyczna, ale każdy podmiot prawa cywilnego (osoba prawna) lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, jeżeli posiada zdolność prawną (np. spółka osobowa).

Przedmiot świadczenia zbywcy
Przedmiotem zbycia w zamian za ustanowienie dożywocia może być nieruchomość (co oznacza, że zbywca musi być właścicielem nieruchomości). Może to być: dowolna nieruchomość: gruntowa, budynkowa albo lokalowa; część nieruchomości (czyli udział we współwłasności); prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej.
Przedmiotem umowy o dożywocie nie może być spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, chociaż jest prawem zbywalnym.

Jaka jest treść prawa dożywocia
Na treść prawa dożywocia składają się świadczenia, do których zobowiązał się nabywca. Zakres jego obowiązków powinna określać umowa zobowiązująca go do utrzymania zbywcy w taki sposób, aby nie musiał poszukiwać dodatkowych źródeł utrzymania. Można postanowić, czy dożywotnik ma sam ponosić koszty związane z niektórymi opłatami (prąd, gaz, woda, telewizja, telefon, internet). Jeżeli w umowie nie określono zakresu świadczeń na rzecz dożywotnika, to zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego. W takiej sytuacji nabywca powinien przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu pożywienie, ubrania, mieszkanie, światło i opał, a także zapewnić odpowiednią pomoc i pielęgnację w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. Nabywca ma zatem stały obowiązek pomocy i wsparcia wobec uprawnionego zbywcy.

Nabywca może ponadto ustanowić na rzecz dożywotnika prawo użytkowania (którego wykonywanie można ograniczyć do części nieruchomości), służebność mieszkania albo inną służebność osobistą. Nabywca może się także zobowiązać do spełniania powtarzających się świadczeń osobistych w pieniądzach lub rzeczach oznaczonych co do gatunku.

Zwolnienie od zachowku i obowiązki podatkowe
Dodatkowo należy wskazać, że wartość nieruchomości zbytej na podstawie umowy o dożywocie nie podlega zaliczeniu na poczet zachowku (czyli inaczej niż przy zbyciu na podstawie umowy darowizny). Wspomnieć warto także o istniejącym obowiązku podatkowym przy umowie o dożywocie: nabywca powinien zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2% liczonej od wartości nieruchomości. Zamierzając zatem zawrzeć taką umowę, należy uwzględnić konieczność zapłaty podatku. Ponadto przeniesienie własności nieruchomości w drodze tej umowy przed upływem 5 lat od jej nabycia nie podlega podatkowi dochodowemu od osób fizycznych, co jest korzystne dla zbywcy i wynika z ostatnich orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego.


* * *


Umowa o dożywocie ze względu na swoje znaczenie i konieczność odpowiedniego zabezpieczenia uczestników transakcji musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego, czyli przy udziale notariusza. Notariusz, przygotowując taką umowę, omówi ze zbywcą i nabywcą szczegóły transakcji. Warto zatem zwrócić się do notariusza z prośbą o wyjaśnienie wątpliwości, aby uczestnicy transakcji mieli pełną świadomość skutków prawnych swoich zamierzeń.

Tomasz Stawowy, notariusz w Lesznie

Notariusze dla „Mistrza Branży” – cykl artykułów dotyczących spraw prawnych związanych z tworzeniem, organizacją, rozwojem, przekształceniem  i sukcesją w branżowej  działalności gospodarczej w warunkach gospodarki rynkowej. Cykl powstaje przy współpracy z notariuszami.
Koordynator cyklu:
dr Andrzej Rataj
notariusz w Poznaniu